Rozpoczynając swoją przygodę z lotnictwem należy zdawać sobie sprawę z tego, że istotnym wymogiem jest stan zdrowia. Zależnie od tego, co chciał(a)byś robić… latać na paralotni, szybowcu, samolocie lub śmigłowcu, dla własnej przyjemności lub zawodowo. W każdym przypadku będziesz musiał(a) przejść odpowiednie badania lotniczo-lekarskie. Czas trwania badań od porannego stawienia się u lekarza to zwykle około pół dnia.
Znane centra medycyny lotniczej, w których można wykonać wszystkie badania i uzyskać orzeczenie lotniczo-lekarskie znajdziesz tutaj (link).
Lista lekarzy orzeczników, którzy wydają/przedłużają lotniczo-lekarską klasę zdrowia znajdziesz tutaj (link).
Wymagany poziom i ważność orzeczeń lekarskich
Klasa 1 (kandydaci na CPL, MPL, ATPL) zachowuje ważność przez okres:
- 12 miesięcy lub..
- 6 miesięcy w przypadku posiadaczy licencji, którzy wykonują lotnicze przewozy zarobkowe pasażerów w ramach operacji w załodze jednoosobowej i osiągnęli wiek 40 lat;
- 6 miesięcy w przypadku pilotów, którzy osiągnęli wiek 60 lat.
Specjalności lotnicze, które podlegają badaniom lotniczo-lekarskim Klasy 1 oraz niezbędne wymagania:
- pilot samolotowy zawodowy, pilot śmigłowcowy zawodowy, pilot sterowcowy zawodowy, pilot pionowzlotu zawodowy, pilot wiatrakowcowy zawodowy – ukończone 16 lat, wykształcenie co najmniej gimnazjalne oraz zgoda opiekunów prawnych;
- pilot samolotowy liniowy, pilot śmigłowcowy liniowy, pilot pionowzlotu liniowy, pilot samolotowy w załodze wieloosobowej – ukończone 18 lat, wykształcenie co najmniej średnie.
Klasa 2 (kandydaci na PPL, SPL, BPL) zachowuje ważność przez okres:
- 60 miesięcy, dopóki posiadacz licencji nie osiągnie wieku 40 lat. Orzeczenie lekarskie wydane przed osiągnięciem wieku 40 lat traci ważność po osiągnięciu przez posiadacza licencji wieku 42 lat;
- 24 miesiące dla wieku między 40 a 50 lat. Orzeczenie lekarskie wydane przed osiągnięciem wieku 50 lat traci ważność po osiągnięciu przez posiadacza licencji wieku 51 lat;
- 12 miesięcy po osiągnięciu wieku 50 lat.
Specjalności lotnicze, które podlegają badaniom lotniczo-lekarskim Klasy 2 oraz niezbędne wymagania:
- pilot samolotowy turystyczny, pilot śmigłowcowy turystyczny, pilot sterowcowy turystyczny, pilot pionowzlotu turystyczny – ukończone 16 lat, wykształcenie co najmniej gimnazjalne oraz zgoda opiekunów prawnych;
- pilot balonu wolnego, pilot szybowcowy – ukończone 14 lat, wykształcenie co najmniej podstawowe oraz zgoda opiekunów prawnych.
Klasa LAPL zachowuje ważność przez okres:
- 60 miesięcy, dopóki posiadacz licencji nie osiągnie wieku 40 lat. Orzeczenie lekarskie wydane przed osiągnięciem wieku 40 lat traci ważność po osiągnięciu przez posiadacza licencji wieku 42 lat;
- 24 miesiące po osiągnięciu wieku 40 lat.
Specjalności lotnicze, które podlegają badaniom lotniczo-lekarskim LAPL oraz niezbędne wymagania:
- samoloty i śmigłowce – ukończone 17 lat, wykształcenie co najmniej gimnazjalne oraz zgoda opiekunów prawnych;
- szybowce i balony – ukończone 16 lat, wykształcenie co najmniej gimnazjalne oraz zgoda opiekunów prawnych.
Specjalności lotnicze, które podlegają badaniom lotniczo-lekarskim Klasy 3 oraz niezbędne wymagania:
- kontroler ruchu lotniczego – ukończone 21 lat, wykształcenie co najmniej średnie oraz świadectwo dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego;
- praktykant kontroler ruchu lotniczego – ukończone 18 lat, wykształcenie co najmniej średnie oraz świadectwo dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego.
Specjalności lotnicze, które podlegają badaniom lotniczo-lekarskim do świadectwa kwalifikacji oraz niezbędne wymagania:
- pilot lotni, pilot paralotni, pilot motolotni – ukończone 15 lat, wykształcenie co najmniej podstawowe oraz zgoda opiekunów prawnych;
- pilot statku powietrznego o maksymalnej masie startowej do 495 kg, pilot wiatrakowcowy do 560 kg – ukończone 16 lat, wykształcenie co najmniej gimnazjalne oraz zgoda opiekunów prawnych;
- skoczek spadochronowy – ukończone 16 lat, wykształcenie co najmniej podstawowe,
- operator bezzałogowego statku powietrznego używanego w celach innych niż rekreacyjne lub sportowe, informator służby informacji powietrznej, informator lotniskowej służby informacji powietrznej, nawigator lotniczy, mechanik pokładowy, radiooperator pokładowy, dyspozytor lotniczy, mechanik lotniczy obsługi technicznej, mechanik poświadczenia obsługi statków powietrznych, mechanik poświadczenia obsługi spadochronów, mechanik poświadczenia obsługi wiatrakowca o maksymalnej masie startowej do 560 kg – ukończone 18 lat, wykształcenie co najmniej średnie.
Badania lotniczo-lekarskie w pierwszej kolejności możemy podzielić na:
Wstępne – czyli dla kandydatów na pilotów, skoczków, itd.; ze względu na to, że są to pierwsze badania lotnicze dla danej osoby, trwają one minimum pół dnia, należy odwiedzić kilku specjalistów, którzy dokładnie przyjrzą się Twoim oczom, uszom, sercu, itd. Po zakończeniu badań otrzymasz od lekarza orzecznika orzeczenie lekarskie odpowiedniej klasy ( 1, 2 lub 3 ) z terminem ważności tychże badań.
Okresowe – czyli dla tych osób, które chciałyby przedłużyć ważność swoich badań; tym razem będzie to już na pewno szybsza procedura, mniejsza liczba specjalistów do odwiedzenia, a po zakończeniu badań otrzymasz orzeczenie lekarskie z kolejnym terminem ważności.
Okolicznościowe – tego typu badania przeprowadzane są w sytuacji, gdy wystąpiły jakieś nietypowe okoliczności, wydarzenia, które miały istotny wpływ na Twój stan zdrowia, np. poważny wypadek samochodowy, ciężkie złamania, przebyta operacja, itp. Zależnie od sytuacji, zostajesz poddany odpowiednim badaniom i po ich wykonaniu otrzymujesz stosowne orzeczenie.
Wydanie, przedłużenie i wznowienie badań lotniczo-lekarskich
Osoby niepełnoletnie badane są w obecności i za pisemną zgodą opiekuna prawnego.
Okres ważności orzeczenia lekarskiego, w tym związanego z nim dowolnego badania lub specjalistycznej oceny uzupełniającej, jest:
(i) określany na podstawie wieku wnioskodawcy w dniu przeprowadzenia badania lekarskiego; oraz
(ii) liczony od daty przeprowadzenia badania lekarskiego w przypadku pierwszego wydania lub wznowienia, a w przypadku przedłużenia – od dnia wygaśnięcia poprzedniego orzeczenia lekarskiego.
Przedłużenie
Badania lub oceny wymagane w przypadku przywrócenia ważności orzeczenia lekarskiego mogą zostać przeprowadzone do 45 dni przed datą wygaśnięcia orzeczenia lekarskiego.
Wznowienie
1) Jeżeli posiadacz orzeczenia lekarskiego nie zastosuje się do przepisów lit. b), konieczne jest przeprowadzenie badania lub oceny w trybie wznowienia.
2) W przypadku orzeczeń lekarskich 1. i 2. klasy:
(i) jeżeli ważność orzeczenia lekarskiego wygasła wcześniej niż przed 2 laty, centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej przeprowadza badanie w trybie wznowienia wyłącznie po dokonaniu oceny dokumentów lotniczo-lekarskich wnioskodawcy;
(ii) jeżeli orzeczenie lekarskie wygasło wcześniej niż przed 5 laty, zastosowanie mają wymagania dotyczące badania w zakresie pierwszego wydania, a ocena jest przeprowadzana w oparciu o wymagania dotyczące przedłużenia.
3) W przypadku orzeczeń lekarskich na potrzeby licencji LAPL centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej ocenia historię medyczną wnioskodawcy i przeprowadza badanie lotniczo-lekarskie lub ocenę lotniczo-lekarską zgodnie z MED.B.095.
Podstawy prawne związane z klasami zdrowia i badaniami lotniczo-lekarskimi regulowane są przez: